|
| Jace van de Ven |
BRABANT CULTUREEL |
29 Juni 2024 |
Sjon Brands, humor, zelfspot, relativering, maar vooral inhoud |
Sjon Brands, humor, self-mockery, perspective, but especially content |
| Toen ik onlangs bij ons in Tilburg de expositie Airships, Birds & Barbies bezocht, voorlopig de laatste expositie van Sjon Brands (Tilburg, 1948) ‘maar je weet maar nooit’, dacht ik terug aan regels die ik ooit schreef in een gedicht dat De kunstenaar heet: |
When I recently visited the exhibition Airships, Birds & Barbies in Tilburg, the last exhibition by Sjon Brands (Tilburg, 1948) for the time being, 'but you never know', I thought back to lines I once wrote in a poem that De artist is called: |
hij zoekt zonder notie / graaft en legt bloot, ruikt / voelt, proeft, probeert / zelfs te voorvoelen ook / al lacht men hem uit //
(…)
en hij weet niet of er / woorden, noten, kleuren / zijn om te verbeelden / wat hij wil verbeelden//
duizend redenen verder / te peuren naar iets zonder / iets dan de vaste wil om / god weet wat ook al weer//
|
he searches without notion / digs and exposes, smells / feels, tastes, tries / even to anticipate / even though people laugh at him //
(…)
and he doesn't know if there are / words, notes, colors / to represent / what he wants to represent //
a thousand more reasons / to look for something without / anything but the determination to / god knows what again //
|
| “Sjon maakt dadaïstische paradijsvogels, flamboyante luchtschepen, readymades en groceries, speelse draaimolens en demonstraties, onderzoeksinstrumenten en windmobiles”, lees ik in de begeleidende folder. Absurde beelden samengesteld uit gebruiksvoorwerpen, veren, barbiepoppen en allerlei vaak heel mooie elementen van spulletjes die hij ergens gevonden heeft, gekocht of gekregen. |
“Sjon makes dadaist birds of paradise, flamboyant airships, readymades and groceries, playful merry-go-rounds and demonstrations, research instruments and windmobiles,” I read in the accompanying brochure. Absurd sculptures composed of utensils, feathers, Barbie dolls and all kinds of often very beautiful elements of things that he has found, bought or received somewhere. |
| Ik moest aan mijn eigen dichtregels denken, omdat Sjon mij verteld had, dat hij met al die spullen zomaar zonder notie aan de slag ging. Vaak vind hij toevallig een vorm die past bij een andere vorm zonder nog een idee te hebben van wat hij zal gaan maken. “Sterker nog”, zei hij, “als ik tevoren iets ga bedenken, levert dat bijna altijd een slecht product op. Als je geen idee hebt en een beetje geluk word je tijdens het maakproces van de ene ontdekking naar de andere geloodst. |
I had to think of my own lines of poetry, because Sjon had told me that he just started working with all that stuff without any idea. He often happens to find a shape that fits another shape without having an idea of what he will make. “In fact,” he said, “when I think of something in advance, it almost always results in a bad product. If you have no idea and a bit of luck, you will be guided from one discovery to another during the making process. |
| Sjon heeft hij iets met materialen. Hij vind het spannend om ze met elkaar te verbinden door te schroeven, te solderen, te lijmen, te lassen, te smelten of met harsen te gieten. Ook maakt hij meestal een stalen frame ter ondersteuning, want het nieuwe creatuur moet later natuurlijk niet van ellende in elkaar zakken. |
Sjon, he has a thing about materials. He finds it exciting to connect them together by screwing, soldering, gluing, welding, melting or casting with resins. He also usually makes a steel frame for support, so that the new creature does not want to collapse in misery later. |
| “Waar zo’n ding over gaat? Als ik dat al ontdek, is dat later pas. Bij het maken van een luchtschip bijvoorbeeld, maakte ik daar allemaal kleine bootjes aan vast en zag na afloop de associatie met bootvluchtelingen. Je bent bezig met een zoektocht naar waarachtigheid. Het gaat om het zoeken en dat levert, vaak onverwacht, een eindresultaat op”. |
“What such a thing is about? If I discover that at all, it will only be later. For example, when making an airship, I attached all kinds of small boats to it and afterwards saw the association with boat people. You are on a quest for truthfulness. It is about searching and that, often unexpectedly, produces an end result.” |
| Ooit deed Sjon een studie werktuigbouwkunde, studeerde ook sociale geschiedenis en volgde cursussen in bewegingstheater. Wie goed oplet, vindt van die opleidingen het een en ander terug in de kunst van Sjon, maar evengoed van de vele uiteenlopende baantjes die hij uitoefende als visser op de Noordzee, bedrijfsonderzoeker, taxichauffeur, geschiedenisleraar, barman, acteur of randgroepjongerenwerker. |
Sjon once studied mechanical engineering, also studied social history and took courses in movement theater. Anyone who pays close attention will find some of these courses reflected in Sjon’s art, but also in the many different jobs he had as a fisherman on the North Sea, business researcher, taxi driver, history teacher, bartender, actor or fringe group youth worker. |
Je bent bezig met een zoektocht naar waarachtigheid.
Het gaat om het zoeken en dat levert,
vaak onverwacht, een eindresultaat op.
|
You are on a quest for truthfulness.
It's about searching and that delivers,
often unexpectedly, an end result.
|
| Tussen dat alles door boetseerde hij aan een wereld waarin hij wilde leven, een wereld van poëzie. Samen met zijn partner, Dorith van der Lee, droeg hij die poëzie letterlijk uit via het Theater van de Verloren Tijd. Ze kenden allebei ongeveer 700 gedichten uit hun hoofd en droegen die voor in steeds nieuwe theatrale variaties op scholen, festivals of tijdens nachtelijke wandelingen door de natuur. |
In between all that, he sculpted a world in which he wanted to live, a world of poetry. Together with his partner, Dorith van der Lee, he literally conveyed that poetry through the Theater of Lost Time. They both knew about 700 poems by heart and recited them in ever new theatrical variations at schools, festivals or during night walks through nature. |
| Tijdens de economische crisis van 2008 werden de aanvragen voor optredens tijdelijk wat minder en in die tijd begon Sjon zijn wonderlijke creaturen te maken. Eerst vogels, alleen maar vogels. “Maar nadat ik er ongeveer 30 gemaakt had, dreigde er een automatisme. Ik wilde meer uitdaging en dynamiek en begon met luchtschepen van meer dan twee meter hoog en breed”. Bijna drie jaar werkte hij aan die gigantische, hangende mobiele beelden, dadaïstische droombeelden, metaforen voor de mensheid in beweging, vaak met veren beklede werelden die ergens in het universum voorbij lijken te drijven. |
During the economic crisis of 2008, requests for performances temporarily decreased and at that time Sjon started making his wonderful creatures. First birds, only birds. “But after I had made about 30, there was a threat of automaticity. I wanted more challenge and dynamics and started with airships more than two meters high and wide.” He worked for almost three years on those gigantic, hanging mobile sculptures, Dadaist dream images, metaphors for humanity in motion, often worlds covered with feathers that seem to float by somewhere in the universe. |
| Tijdens het Jeroen Boschjaar 2016 waarin herdacht werd dat de schilder 500 jaar geleden was overleden en er overal aandacht aan hem werd besteed, uiteraard ook in ons eigen ’s-Hertogenbosch, kwam er plotseling volop aandacht voor het werk van Sjon Brands. Iedereen zag opeens allerlei overeenkomsten met de beeldtaal van Jeroen Bosch in zijn werk. “Als mijn werk verwijst naar de kunsthistorie, dan is dat toeval”, zegt Sjon, “al gebruik je natuurlijk altijd onbewust elementen van beelden die je ooit gezien heb, dat kan volgens mij niet anders”. |
During the Hieronymus Bosch Year 2016, in which it was commemorated that the painter had died 500 years ago and attention was paid to him everywhere, of course also in our own 's-Hertogenbosch, there was suddenly a lot of attention for the work of Sjon Brands. Everyone suddenly saw all kinds of similarities with the visual language of Hieronymus Bosch in his work. “If my work refers to art history, then that is a coincidence,” says Sjon, “although of course you always unconsciously use elements from images you have once seen, I don't think that could be otherwise.” |
| De associatie met Bosch leverde hem wel twee mooie buitenlandse tentoonstellingen op, eentje in het Museo Lázaro Galdiano in Madrid en eentje in de Akademie der bildenden Künste in Wenen. En niet alleen dat, ook prachtige recensies in die landen. Mij verbaast dat niet, want buiten eventuele onbewuste invloed van Bosch, herken je in het werk van Brands zeker zoveel schakeringen die zouden kunnen verwijzen naar Spanjaarden als Dalí, Miró en zelfs Picasso of Weners als Klimt en Schiele. |
The association with Bosch earned him two beautiful foreign exhibitions, one in the Museo Lázaro Galdiano in Madrid and one in the Akademie der bildenden Künste in Vienna. And not only that, also wonderful reviews in those countries. This does not surprise me, because apart from any unconscious influence from Bosch, you certainly recognize so many shades in Brands’ work that could refer to Spaniards such as Dalí, Miró and even Picasso or Viennese such as Klimt and Schiele. |
| Het werk van Sjon Brands is meer dan al die vermeende verwijzingen. Alles bij elkaar creëerde hij een universum van relativering en mededogen. Zoals al die voorwerpen en wezens die hij gefabriceerd heeft daar staan, het zijn net mensen. Soms lijken ze gewichtig te willen doen, soms zijn we wat verlegen, soms verstild, soms kraaien ze het uit of zijn van onder tot boven beschreven met poëzie, dichtregels van Gorter bijvoorbeeld. Je kijkt je ogen uit. Elk beeld reikt je zijn eigen verhaal aan, waarin jij als kijker mag participeren en dat je verder mee mag invullen. |
Sjon Brands’ work is more than all those alleged references. All together he created a universe of perspective and compassion. Like all those objects and creatures that he created are there, they’re just like people. Sometimes they seem to want to act important, sometimes we are a bit shy, sometimes quiet, sometimes they shout out or are described from top to bottom with poetry, lines of poetry by Gorter for example. You are amazed. Each sculpture offers you its own story, in which you as a viewer can participate and further develop. |
Alles bij elkaar creëerde hij een universum van relativering en mededogen.
|
All together he created a universe of perspective and compassion.
|
| Samen met Dorith van de Lee houdt Sjon ook alweer een jaar of tien het Metropolitan Museum Tilburg draaiende, dag en nacht te bezichtigen. Die prachtige naamgeving slaat op de vijf voorramen van hun huis, waarin ze kunst van geestverwanten exposeren. Absurdistisch vaak, groteske verbeeldingen van het leven, humoristisch, vol zelfspot en relativering, maar juist daarom zo inhoudsvol. Of begrijpt u alles wat er om u heen gebeurt allemaal wel? |
Together with Dorith van de Lee, Sjon has also been keeping the Metropolitan Museum Tilburg running for about ten years, which can be visited day and night. This beautiful name refers to the five front windows of their house, in which they exhibit art by kindred spirits. Often absurd, grotesque depictions of life, humorous, full of self-mockery and perspective, but that is precisely why it is so full of content. Or do you understand everything that is happening around you? |
| De expositie die ik bezocht, was niet in het Metropolitan Museum – dat zou veel te klein geweest zijn voor de misschien wel honderd creaties die stonden uitgestald – maar in Tilburg Opera House, de tijdelijke benaming voor een tot afbraak veroordeeld gebouw op een remise. Humor? Natuurlijk, humor en relativering, maar ook inhoud. Het zegt samen met Nijhoff: “Kijk maar, er staat niet wat er staat”. |
The exhibition I visited was not in the Metropolitan Museum – which would have been far too small for the perhaps a hundred creations on display – but in the Tilburg Opera House, the temporary name for a building on a depot that was condemned to demolition. Humour? Of course, humor and perspective, but also content. It says, together with Nijhoff: “Look, it doesn’t say what it says.” |
| Hoewel? Als u wilt, staat er wel gewoon wat er staat, gewoon fraaie snuisterijen zonder pretentie. Maar mij nodigen ze uit om met hen in gesprek te gaan. Jammer genoeg doen beschrijvingen hen te kort, je moet ze zien. Kijk daarvoor bijvoorbeeld op de site www.sjonbrands.nl |
Although? If you want, it will just say what it says, just beautiful trinkets without pretension. But they invite me to talk to them. Unfortunately descriptions don't sell them short, you have to see them. For example, see the site www.sjonbrands.nl |
|
| |
 |
|
|
